درمان مجدد ریشه یا ری اندو (R-Endo) روشی تخصصی در دندانپزشکی است که در آن، دندان قبلاً عصب‌کشی شده ولی به مرور زمان یا به دلیل مشکلاتی همچون عفونت مجدد، شکستگی، یا درمان ناقص، دوباره نیاز به پاکسازی و پر کردن کانال‌های ریشه پیدا می‌کند. این درمان توسط متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) انجام می‌شود و هدف آن حفظ دندان طبیعی و جلوگیری از کشیدن دندان است.
ری اندو چیست؟
ری اندو یا درمان مجدد ریشه، روشی تخصصی در دندانپزشکی است که برای نجات دندان‌های قبلاً عصب‌کشی‌شده اما دچار مشکل، انجام می‌شود. در این فرایند، متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) ابتدا با ابزارهای دقیق، مسیر دسترسی به ریشه را باز می‌کند و مواد پرکننده قبلی را به‌طور کامل خارج می‌سازد. سپس با بررسی دقیق، کانال‌های اضافی پنهان یا منبع عفونت احتمالی شناسایی و پاکسازی می‌شوند.
پس از شکل‌دهی مجدد کانال‌ها و ضدعفونی کامل، داخل ریشه با مواد زیست‌سازگار جدید پر و مهروموم می‌شود. به دلیل پیچیدگی این پروسه نسبت به درمان اولیه، ری اندو نیازمند مهارت تخصصی، تجهیزات پیشرفته و صرف زمان بیشتر است و معمولاً به‌عنوان آخرین فرصت برای حفظ دندان طبیعی و جلوگیری از کشیدن آن در نظر گرفته می‌شود.
چرا به درمان مجدد ریشه نیاز پیدا می‌کنیم؟
دلایل مختلفی می‌تواند باعث شود دندانی که قبلاً درمان ریشه شده، دوباره مشکل‌ساز شود. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- عفونت مجدد به دلیل نفوذ میکروب‌ها به کانال
- ترمیم یا روکش نامناسب که باعث نشت بزاق به داخل ریشه شده است
- پوسیدگی جدید در ناحیه تاج یا اطراف ترمیم قبلی
- کانال‌های فرعی پنهان یا انحنادار که در درمان اولیه پاکسازی نشده‌اند
- شکستگی یا ترک دندان
- باقی ماندن دندان در حالت پانسمان برای مدت طولانی
- تأخیر یا حذف نصب روکش بعد از درمان اولیه
چگونه بفهمیم به درمان مجدد ریشه نیاز داریم؟
یکی از نخستین هشدارها برای مشکل در دندان، احساس درد است. اگر دندانی که پیش‌تر عصب‌کشی شده، پس از گذشت چند ماه یا حتی چند سال دوباره دردناک شود، این موضوع نه‌تنها طبیعی نیست، بلکه می‌تواند نشانه یک آسیب جدی یا عفونت در همان ناحیه باشد. در چنین شرایطی باید بدون تأخیر به متخصص درمان ریشه مراجعه کنید تا با انجام معاینه کامل، علت مشکل را مشخص و در صورت لزوم، درمان مجدد ریشه را انجام دهد. علاوه بر درد، وجود علائمی مانند حساسیت مداوم، تورم لثه، ترشح چرکی یا تغییر رنگ دندان نیز از نشانه‌هایی هستند که باید جدی گرفته شوند. مراجعه به‌موقع می‌تواند شانس حفظ دندان را به‌طور چشمگیری افزایش دهد.
اگر هر کدام از این نشانه‌ها را دارید، باید سریعاً به اندودنتیست مراجعه کنید:
- درد یا حساسیت دوباره در دندان عصب‌کشی شده (ماه‌ها یا سال‌ها بعد)
- تورم لثه یا آبسه در کنار همان دندان
- تغییر رنگ دندان
- شکستگی یا شل شدن روکش
- بوی نامطبوع یا ترشحات چرکی از لثه
مراحل درمان مجدد ریشه دندان
فرایند درمان مجدد ریشه یا ری اندو از نظر اصول کلی شباهت زیادی به عصب‌کشی اولیه دارد، اما به دلیل نیاز به دقت بیشتر، ابزار تخصصی و مهارت بالاتر، معمولاً به متخصص درمان ریشه (اندودنتیست) ارجاع داده می‌شود. مراحل انجام این درمان به ترتیب زیر است:
1. ارزیابی و تشخیص دقیق
ابتدا دندانپزشک یا اندودنتیست، دندان قبلاً عصب‌کشی‌شده را به‌طور کامل معاینه کرده و علائم، سوابق درمانی و تصاویر رادیوگرافی را بررسی می‌کند تا علت اصلی درد یا عفونت شناسایی شود.
2. دسترسی به ریشه و برداشتن مواد قبلی
برای رسیدن به ریشه، تمامی ترمیم‌ها یا روکش‌های موجود (در صورت نیاز) برداشته می‌شوند. سپس با ابزار اختصاصی، مواد پرکننده قدیمی کانال‌ها خارج شده و مسیرها کاملاً تخلیه می‌گردند تا هرگونه بافت مرده یا آلوده حذف شود.
3. ضدعفونی کامل ریشه
کانال‌های خالی‌شده با محلول‌های ضدباکتری شستشو داده می‌شوند تا تمام میکروب‌ها و عوامل عفونی از محیط داخلی ریشه پاک شود.
4. پر کردن و آب‌بندی کانال‌ها
پس از ضدعفونی، کانال‌ها با مواد زیست‌سازگار مانند گوتاپرکا پر و به‌طور کامل مهروموم می‌شوند تا از نفوذ مجدد باکتری‌ها جلوگیری شود.
5. ترمیم نهایی دندان
در پایان، دندان با روکش یا ترمیم مقاوم پوشانده می‌شود تا استحکام آن بازیابی شود و از شکستگی یا عفونت مجدد جلوگیری گردد.
بعد از ری اندو: اهمیت روکش
بهترین اقدام بعد از درمان مجدد ریشه، استفاده از روکش دندان است، زیرا:
- مقاومت دندان را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد
- خطر عفونت مجدد را کاهش می‌دهد
اگر روکش قبلی در مرحله ابتدایی درمان بدون آسیب برداشته شده باشد، ممکن است امکان استفاده مجدد از همان روکش وجود داشته باشد.
موفقیت درمان مجدد ریشه دندان به شدت وابسته به تخصص، مهارت و دقت دندانپزشک است. در این زمینه، بهره‌گیری از خدمات یک اندودنتیست باتجربه می‌تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه درمان ایجاد کند. دکتر معصومه اسکینی به عنوان متخصص درمان ریشه، با بهره‌گیری از تجهیزات پیشرفته، روش‌های نوین و تجربه بالینی، قادر است حتی در پیچیده‌ترین موارد درمان تخصصی ریشه (ری اندو) بهترین نتیجه را برای حفظ دندان بیماران ارائه دهد.
درمان مجدد ریشه در دندان‌های دارای روکش یا بیلداپ
پس از عصب‌کشی، به دلیل از دست رفتن بخش قابل‌توجهی از تاج دندان، معمولاً از بیلداپ (بازسازی تاج با مواد پرکننده قوی) و سپس روکش دندان برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی استفاده می‌شود.
در زمان انجام درمان مجدد ریشه، تصمیم به برداشتن روکش یا بیلداپ بستگی به شرایط هر دندان دارد:
- اگر روکش سالم باشد و مانعی برای دسترسی کامل به کانال‌های ریشه ایجاد نکند، می‌توان آن را نگه داشت.
- اگر روکش آسیب‌دیده باشد یا دسترسی به ریشه را محدود کند، لازم است آن را برداریم یا جایگزین کنیم.
۱. روکش موقت
اگر روکش با چسب یا سمان موقت نصب شده باشد، به راحتی جدا شده و دسترسی مستقیم به ریشه و پالپ فراهم می‌شود.
۲. روکش دائمی
روکش‌هایی که با سمان دائم چسبانده شده‌اند معمولاً به‌راحتی جدا نمی‌شوند. در این حالت:
- یا بر روی روکش سوراخی کوچک برای دسترسی به کانال ایجاد می‌شود،
- یا روکش به‌صورت قطعه‌قطعه خارج شده و پس از درمان، روکش جدید جایگزین می‌گردد.
۳. خارج کردن پست (Post)
در برخی دندان‌ها، برای تقویت ساختار باقی‌مانده، پینی به نام پست در کانال قرار داده شده است.
برای انجام ری اندو، علاوه بر برداشتن روکش، لازم است پست نیز با دقت از داخل کانال خارج شود. این مرحله نیازمند مهارت و ابزارهای تخصصی است تا به دیواره ریشه آسیبی نرسد.
۴. بیلداپ (Build-up)
در دندان‌هایی که فقط بیلداپ (کامپوزیت یا آمالگام) دارند و روکش روی آن‌ها نصب نشده، درمان مجدد ریشه آسان‌تر است. در این حالت، متخصص با تراش بیلداپ به کانال ریشه دسترسی پیدا کرده و مراحل پاکسازی و پرکردگی مجدد را انجام می‌دهد.
🔹 پس از اتمام درمان مجدد، دندانی که روکش سالم خود را از دست داده یا تراش خورده است، معمولاً به روکش جدید نیاز دارد تا هم استحکام و هم زیبایی آن حفظ شود.
درمان مجدد ریشه با لیزر
امروزه لیزر در مراحل مختلف ری اندو به‌کار می‌رود تا:
- زمان درمان را کاهش دهد
- باکتری‌ها را دقیق‌تر از بین ببرد
- درد و التهاب بعد از عمل را کم کند
البته مراحل اصلی درمان تغییری نمی‌کنند، لیزر فقط به عنوان کمک‌کننده به فرایند اضافه می‌شود.
موفقیت درمان و پیشگیری از نیاز مجدد
مطالعات نشان داده‌اند که درمان مجدد ریشه حدود ۸۵٪ موفقیت دارد.
برای جلوگیری از نیاز دوباره به این درمان:
- بعد از عصب‌کشی روکش استاندارد نصب کنید
- بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید
- معاینات دوره‌ای را فراموش نکنید
- دندان درمان‌شده را برای جویدن غذاهای بسیار سخت استفاده نکنید
هزینه درمان مجدد ریشه
هزینه ری اندو معمولاً کمی بیشتر از عصب‌کشی اولیه است، چون:
- نیاز به تجهیزات تخصصی‌تر دارد
- زمان بیشتری صرف می‌شود
- گاهی نیاز به جراحی مکمل مانند اپیکو اکتومی وجود دارد
سوالات متداول (FAQ)
۱. آیا درمان مجدد ریشه دردناک است؟
خیر، با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و تنها ممکن است تا چند روز کمی درد یا حساسیت داشته باشید.
۲. آیا همیشه بعد از ری اندو نیاز به روکش هست؟
در اکثر موارد بله، چون ساختار دندان ضعیف‌تر شده و روکش باعث استحکام و پیشگیری از شکستگی می‌شود.
۳. کدام بهتر است، درمان مجدد یا کشیدن دندان؟
تا زمانی که امکان حفظ دندان وجود دارد، درمان مجدد بهترین گزینه است. ایمپلنت یا پروتز باید آخرین راه‌حل باشد.
